Połysk, który pojawia się tylko podczas użytkowania w realnym życiu i z upływem czasu. Rozważania nad przyszłością tradycyjnego rzemiosła i zegarków w domu najstarszej japońskiej tradycji porcelany.
Spotkanie Roberta Campbella z Hiroyuki Hashiguchi.

Firma Seiko wprowadziła na rynek kolekcję Presage w 2011 roku. Kolekcja Seiko Presage nie tylko kontynuuje ponad stuletnią tradycję zegarmistrzostwa, ale także prezentuje światu wyjątkową japońską estetykę.

Kolekcja Seiko Presage jest przykładem niezwykłego kunsztu i umiejętności związanych z tradycją „Made in Japan”, która do tworzenia tarcz zegarków wykorzystała japońskie techniki rzemieślnicze. Zainspirowane ambicją, aby uczynić z zegarka naręcznego przedmiot kultury i zachować te tradycje dla przyszłości, zegarki te podkreślają wspaniałe umiejętności japońskich rzemieślników, zapewniając w ten sposób, że umiejętności zegarmistrzowskie i tradycyjne rzemiosło, które pozostały podstawą codziennego życia ludzi w zmieniających się czasach, będą przekazywane z pokolenia na pokolenie.

W tej odsłonie przyjrzymy się modelowi z porcelaną Arita, którego tarcza wykonana jest z porcelany Arita — japońskiej porcelany, która została stworzona po raz pierwszy ponad 400 lat temu.

Naszym gościem ponownie był Robert Campbell, amerykański badacz literatury japońskiej. Pan Campbell zwiedził Shin-gama, piec tunelowy do wypalania ceramiki, który powstał ponad 190 lat temu w małym miasteczku Arita w prefekturze Saga, aby dowiedzieć się więcej o podobieństwach między zegarmistrzostwem a tradycyjnym rzemiosłem. Tam poznał pana Hiroyuki Hashiguchi, certyfikowanego mistrza tradycyjnego rzemiosła, który odegrał główną rolę w opracowaniu modelu z porcelaną Arita dla Seiko Presage. Podczas rozmowy poruszono temat podobieństw między porcelaną Arita a zegarmistrzostwem, a także znaczenia zachowania wartości, jakie te wyroby rzemieślnicze wnoszą do ludzkiego życia i zapewnienia im przetrwania w przyszłości.

Porcelana Arita: ponad 400 lat historii

―― Może zacznę od zadania panu Campbellowi pytania na temat jego wrażenia dotyczącego porcelany Arita, która należy do najstarszej tradycji wyrobu porcelany w Japonii.

Robert Campbell：Miasto Arita leży niedaleko Nagasaki, które od dawna było bramą międzynarodowego handlu. Oznaczało to, że region ten od samego początku znajdował się pod wpływem trendów zagranicznych. Porcelana Arita powstała w wyniku połączenia różnych kultur i jest ceniona przez ludzi od 400 lat, także w krajach zachodnich. Myślę, że ta kosmopolityczna historia jest wyraźnie widoczna w szczegółach wyrobów z porcelany w Arita.

Przykładowo, jeśli przyjrzymy się niektórym dziełom pana Hashiguchi, to chociaż pod względem gatunku są to bez wątpienia naczynia przeznaczone do użytku w Japonii, to pewne ich aspekty, takie jak podstawa, nadają im nieco „zachodniego” charakteru. Myślę, że to właśnie ten rodzaj fuzji sprawia, że porcelana Arita jest tak wyjątkowa. Uważam to za coś bardzo atrakcyjnego; wygląda to niemal tak, jakby te wyroby zawierały kulturę japońskiego archipelagu w skoncentrowanej formie.

Hiroyuki Hashiguchi：Bardzo się cieszę, że to mówisz. Zawsze chcę, aby moje dzieła przekazywały poczucie elegancji. Wyzwaniem jest stworzenie przedmiotów, które będą miały czysty, wyrafinowany charakter, a jednocześnie będą wywoływać silne skojarzenia charakterystyczne dla tradycyjnego rzemiosła. Zawsze poszukuję właściwej równowagi, wprowadzając drobne modyfikacje na każdym etapie procesu twórczego. Nie chodzi tylko o formę dzieła, ale także o sposób mieszania gliny, który decyduje o kolorze bazowym, wypalaniu i malowaniu motywów dekoracyjnych.

Campbell：Dekoracyjna technika malowania e-tsuke to z pewnością jeden z powodów, dla których porcelana Arita ma tak wyjątkowy urok. Przyznaję, że odniosłem wrażenie, że porcelana Arita to styl charakteryzujący się dużą ilością jasnych, barwnych wzorów. Jednak podczas tej wizyty moją uwagę przykuło wiele wyrobów o stonowanych, niedopowiedzianych wzorach, bazujących na motywach zaczerpniętych z natury.

Hashiguchi：Lubię rysować motywy bazujące na naturalnych roślinach i kwiatach. Zasadniczo porcelanę Arita wytwarza się z kamienia i wody, suszy się ją na wietrze i wykańcza ogniem. To rzemiosło jest prawdziwie bliskie naturze – jak mawia właściciel pieca, porcelana Arita jest tworzona przez wszechświat.W związku z tym motywy bazujące na roślinach i kwiatach występujących w naturze dobrze komponują się z cechami porcelany Arita.

Campbell：To naprawdę rzemiosło o bardzo szerokim zakresie ekspresji. Dzięki subtelnym zmianom w składzie gliny, procesowi jej formowania i malowaniu dekoracji na koniec, można stworzyć niemal każdą rzecz.

Hashiguchi：To prawda. Udział w projekcie Seiko Presage uświadomił mi, jak różnorodna może być porcelana Arita. Kolorowe wzory porcelany Arita sprawiły, że cieszyła się ona ogromną popularnością wśród europejskiej arystokracji. Jednak jednocześnie zawsze była wykorzystywana jako rzemiosło ludowe w codziennym życiu zwykłych ludzi— to kolejny aspekt porcelany Arita, który pozostał niezmienny na przestrzeni całej jej długiej historii. Jako osoba zajmująca się tworzeniem tych dzieł, jestem pod wrażeniem faktu, że porcelana Arita jest nadal używana i ceniona przez ludzi na co dzień. W związku z tym pomysł wkomponowania jej w zegarek, który ludzie noszą i używają na co dzień, również przypadł mi do gustu.

— Domyślam się, że załoga zajmująca się wypałem ceramiki w piecu Shin-gama początkowo sceptycznie odnosiła się do pomysłu współpracy z Seiko przy tworzeniu modelu z porcelaną Arita — uważali, że będzie to trudne do zrealizowania. Co możesz nam powiedzieć o tym, jak przebiegała współpraca od momentu decyzji o podjęciu wyzwania do momentu wyprodukowania zegarka?

Hashiguchi： Największym problemem, jakiego się spodziewaliśmy, była wymagana trwałość i wytrzymałość.W przypadku zegarka, z którego użytkownicy będą korzystać przez długi czas – całe życie lub dłużej – tarcza musi być solidna i trwała. Mieliśmy wrażenie, że stworzenie porcelany, która zaspokoiłaby to zapotrzebowanie, będzie trudne. Na szczęście, mniej więcej w tym samym czasie laboratorium badawcze ceramiki Saga, które prowadzi prace badawczo-rozwojowe na terenie prefektury, opracowało nowy rodzaj niezwykle wytrzymałej porcelany, ponad cztery razy trwalszej od tej konwencjonalnej.

Uznaliśmy, że jeśli wykorzystamy ten nowy materiał, będziemy w stanie wyprodukować tarczę o odpowiedniej trwałości. Myślę, że to przełomowe osiągnięcie zdecydowanie podniosło naszą motywację.

Kiedy jednak rozpoczęliśmy pracę nad tym projektem, droga do wyprodukowania gotowego zegarka była długa i trudna. . . Porcelana Arita jest wypalana w temperaturze 1300 stopni, czyli w wysokiej temperaturze nawet w porównaniu z innymi rodzajami ceramiki, a w trakcie tego procesu ulega ona skurczeniu. Największym wyzwaniem było wyprodukowanie wypalanej ceramiki, którą można byłoby użyć do produkcji tak cienkiej tarczy, aby nie uległa ona przy tym odkształceniu.Na początku tarcza zwijała się jak płatek kwiatu. Metodą prób i błędów zmienialiśmy kształt formy oraz dostosowywaliśmy metodę wypału, aż w końcu udało nam się wyprodukować porcelanę o niezbędnym poziomie precyzji, nadającą się do zastosowania w tarczach zegarków.

Piękno, które ujawnia się podczas dłuższego użytkowania

―― Panie Campbell, zastanawiam się, czy Pana pierwsze wrażenia dotyczące zegarka Seiko Presage zmieniły się, gdy dowiedział się Pan, jak trudny był proces jego tworzenia?

Campbell：To uświadomiło mi, jak innowacyjny był w rzeczywistości proces tworzenia tarczy. Moje pierwsze wrażenie, gdy po raz pierwszy trzymałem w ręku model z porcelaną Arita i spojrzałem na jego tarczę, to słowo, które przyszło mi do głowy, to „numeri”. Ma ona pewien wilgotny, organiczny, łagodny blask. Można też powiedzieć, że emanuje on ciepłem. Pomimo jednolitej konstrukcji, wydaje się, że mieni się w świetle inaczej, w zależności od kąta patrzenia.

Kolejną rzeczą, która zrobiła na mnie wrażenie, było jedwabiste odbicie, które czułem na skórze poprzez szybkę. Zastanawiam się, jakie techniki były potrzebne, aby uzyskać tak wysoką jakość, typową dla porcelany Arita.

Hashiguchi：Zwróciliśmy szczególną uwagę na odcień bieli, ponieważ jest on punktem wyjścia dla całej porcelany Arita. Tak naprawdę porcelana Arita nie ma odcienia czystej bieli. Arita wyróżnia się wśród światowych regionów produkujących porcelanę, ponieważ masowo wytwarza ceramikę z naturalnego kamienia porcelanowego. Kamień ten, będący podstawowym surowcem, zawiera śladowe ilości żelaza, a po głównym wypale przybiera białą barwę z domieszką niebieskiego. To właśnie nadaje porcelanie Arita jej charakterystyczny kolor.

Campbell：Rozumiem. A tak na marginesie, jaki odcień bieli chciał Pan uzyskać na potrzeby tego projektu?

Hashiguchi：Zaczęliśmy od zastanowienia się nad przeznaczeniem zegarka i postanowiliśmy skupić się na odcieniu bieli, który będzie dawał jasny połysk podczas użytkowania zegarka. Przykładowo, jeśli chodzi o zastawę stołową, talerze i naczynia nie są kompletne do momentu podania na nich jedzenia. Idealny odcień bieli to kolor, który żywo nawiązuje do rodzaju jedzenia, jakie chcesz podać na talerzu. Idealny odcień bieli to kolor, który żywo nawiązuje do rodzaju jedzenia, jakie chcesz podać na talerzu.

To samo można powiedzieć o zegarku. Zaczęliśmy od potraktowania powierzchni tarczy jak płótna, a następnie pracowaliśmy nad stworzeniem odcienia bieli, który zapewniłby atrakcyjny wygląd podczas sprawdzania czasu. Jednym z podjętych przez nas kroków było wykonanie delikatnych wgłębień w tarczy, aby jeszcze wyraźniej wydobyć ten połysk. Spowodowało to zmianę sposobu, w jaki światło oddziałuje na powierzchnię tarczy i pozwoliło nam nadać jej prawdziwy blask porcelany Arita.

Również w przypadku tego zegarka efekt ten optymalnie uwydatnia się w naturalnym świetle. Na tych małych wgłębieniach występują subtelne gradacje grubości szkliwa, dzięki czemu wrażenie światła zmienia się nieznacznie w zależności od kąta jego padania. Jako rzemieślnik uważam, że nadaje to zegarkowi indywidualny styl.Oczywiście, zegarki są wykonane w jednolity sposób, ale dla nas, rzemieślników, każdy z nich jest wyjątkowy. Wkładamy pasję w tworzenie każdego przedmiotu i zawsze czuję, że każdy z nich ma swój niepowtarzalny charakter.

Campbell：Na pierwszy rzut oka wszystkie wyroby wydają się równie piękne, ale jeśli przyjrzeć się bliżej, można dostrzec subtelne różnice, uwypuklone ręką rzemieślnika. Myślę, że to właśnie sprawia, że tradycyjne rzemiosło jest tak atrakcyjne. Bardzo imponujące jest to, że te zegarki prezentują również tak wyjątkową osobowość.

Przy okazji tej wizyty byłem zaskoczony, gdy dowiedziałem się, żet w miejscowej szkole podstawowej do serwowania szkolnych obiadów dla dzieci używa się porcelany Arita. W większości szkół używa się talerzy wykonanych z aluminium i plastiku, ale serwowanie jedzenia na porcelanie naprawdę zmienia doznania kulinarne. Ciężar, który czujesz w dłoni, faktura, ta lekka presja, która sprawia, że jeśli upuścisz naczynie na podłogę, może się ono rozbić. Jestem pewien, że te fizyczne doznania pomagają zaszczepić w dzieciach szacunek do posiłków i odgrywają zapewne ważną rolę w nauczaniu dzieci o znaczeniu jedzenia i diety.

Hashiguchi：obecnie, w celu zwiększenia efektywności, coraz popularniejsze staje się serwowanie posiłków na jednym talerzu. Jednak za pomocą naczyń porcelanowych Arita chcemy przekazać ludziom coś zupełnie odwrotnego: chcemy zapewnić poczucie bogactwa doznań towarzyszących spożywaniu posiłku. Oznacza to, że na przykład, kiedy widzisz porcelanowy talerz, czujesz inspirację, aby podać na nim omlet i poświęcić czas na delektowanie się kolorami oraz atrakcyjnym dla zmysłów jedzeniem serwowanym na talerzu.

Campbell：Jeśli spojrzeć na porcelanę Arita w tym kontekście, to odgrywa ona również ważną rolę w przekazywaniu kultury kulinarnej. A to także ma pewne punkty wspólne z zegarmistrzostwem. Noszę zegarek na co dzień i odkryłem, że sprawdzanie godziny na telefonie jest zupełnie inne niż patrzenie na zegarek. Ma inną „wagę”.

Telefon jest z pewnością przydatny, ale podaje mi on tylko powierzchowną informację o czasie. Kiedy patrzę na zegarek analogowy, czas pokazują wskazówki poruszające się w przestrzeni fizycznej. Tarcza zegarka przedstawia czas w formie fizycznej, dzięki czemu mogę dokładnie zobaczyć, ile czasu pozostało do następnego spotkania. Daje nam to poczucie upływu czasu, a myślę, że to potraktowanie koncepcji czasu w sposób fizyczny jest kolejnym wspólnym punktem.

Czas jest pojęciem, które popycha ludzi do działania i zbliża ich do siebie. Firma Seiko twierdzi, że zegarki tworzą kulturę zegarmistrzowską. Wspólne cechy zegarków i porcelany Arita przypominają o znaczeniu tej współpracy.

Hashiguchi：Jako osoba zajmująca się rękodziełem, wierzę, że istnieje piękno, które można odkryć tylko poprzez zainwestowanie czasu i wysiłku. Nic nie sprawiłoby mi większej radości niż gdyby ludzie mogli osobiście doświadczyć tego efektu, korzystając z gotowego produktu.

Innowacja i tradycja: dbamy o to, aby porcelana Arita przetrwała w przyszłości

―― Branża porcelany Arita obejmuje wielu różnych rzemieślników: od tych, którzy wytwarzają tradycyjne farby gosu, po osoby zajmujące się formowaniem i wykańczaniem wyrobu z porcelany. Chciałbym zapytać Was oboje, co Waszym zdaniem należy zrobić, aby chronić tych rzemieślników i zapewnić przyszłość nowemu pokoleniu.

Hashiguchi：Podobnie jak przedstawiciele innych tradycyjnych rzemiosł, my również mierzymy się z wyzwaniami związanymi ze starzeniem się populacji rzemieślników i spadkiem liczby młodych rzemieślników dołączających do branży. Co gorsza, rynek ten z roku na rok się kurczy. Aby ożywić rzemiosło, myślę, że pierwszą rzeczą, którą musimy zrobić, jest dalsza produkcja przedmiotów, które będą używane. Dobrym przykładem jest wspomniany wcześniej projekt związany z serwowaniem obiadów szkolnych. Pracując jeszcze ciężej, aby tworzyć przedmioty, które pozostaną wierne tradycji Arita i będą wykorzystywane w życiu codziennym, a także przekazując ich atrakcyjny aspekt młodszemu pokoleniu — myślę, że takie działania mogą pomóc chronić te tradycje i sprawić, że będą kultywowane w przyszłości.

Campbell：Ponadto, biorąc pod uwagę rozwój i pielęgnowanie całej branży, uważam, że ważne jest, aby nadal tworzyć środowisko, które będzie w stanie produkować przełomowe nowe technologie, takie jak niezwykle trwała porcelana użyta w tym zegarku. Kiedy odwiedziłem laboratorium badawcze ceramiki Saga, byłem pod wrażeniem tego, że jest to miejsce, w którym różni przedstawiciele branży ceramicznej Arita mogą spotykać się, aby prowadzić badania i testować prototypy. Jest to miejsce, w którym można wypróbować nowe technologie.

Odbyły się pokazy wprowadzające w proces powstawania tego modelu przy użyciu maszyn 3D-CAD i maszyn do cięcia NC oraz wyrobów wykonanych przez zatrudnionych artystów. Trwają nowe eksperymenty mające na celu zmianę wizerunku porcelany Arita, przy jednoczesnym zachowaniu istniejących tradycji i technologii. Uważam, że to wspaniałe, jak centrum pomaga zwiększyć motywację osób zajmujących się wytwarzaniem porcelany.

Hashiguchi：Aby pobudzić metabolizm przemysłu, myślę, że będziemy musieli zwiększyć dynamikę nowych technik rzemieślniczych, które poprowadzą przemysł w przyszłość.Myślę, że to jest prawdopodobnie największa zmiana, jaką zaobserwowaliśmy podczas współpracy przy kolekcji Seiko Presage — to poczucie nabierania rozpędu. Ludzie mieli okazję podjąć się trudnego wyzwania i odnieść sukces. Fakt, że projekt zdobył szerokie uznanie i pochwały, zdecydowanie podniósł motywację ludzi w całej branży.

Dla mnie osobiście projekt ten stał się impulsem do poszukiwania nowych wyzwań. Wcześniej zajmowałem się głównie produkcją artykułów codziennego użytku, ale obecnie chcę sprawdzić swoje umiejętności w tworzeniu bardziej wymagających dzieł sztuki. Chcę, aby była to branża, w której rzemieślnicy będą mogli czuć dumę ze swojej pracy i gdzie ta duma oraz jakość będą mogły stale wzrastać. Jeśli chodzi o model z porcelaną Arita, jako osoba zajmująca się malowaniem dekoracji, moim marzeniem jest, aby kiedyś namalować obraz na tarczy zegarka.

Campbell：Campbell: To piękna ambicja. Podczas tej wizyty miałem okazję zobaczyć wiele rodzajów porcelany Arita i wyczułem ogromny potencjał na przyszłość wynikający z dynamiki, która rodzi się z wzajemnego inspirowania się – sposobu, w jaki jedna innowacja zrodzona z nowego rodzaju technologii prowadzi następnie do powstania kolejnych innowacji, i tak dalej.

ak jak wynalezienie nowego rodzaju supertrwałej porcelany dało szansę na stworzenie zegarka Seiko Presage, jestem przekonany, że nnowacja zapoczątkowana przez tę małą tarczę doprowadzi do dużych kroków w kierunku kolejnego etapu w przyszłości. TRozmawiając dziś z panem Hashiguchi, byłem pewien, że przyszłość porcelany Arita jest tak świetlana, jak jej przeszłość i z niecierpliwością czekam na dalszy rozwój sytuacji.

Refleksje związane z rozmową

Z historią sięgającą 400 lat wstecz i długim kontaktem ze światem poza Japonią, porcelana Arita wciąż podejmuje nowe wyzwania. To samo cechuje również zegarmistrzostwo i podczas tej rozmowy poczułem nieuniknione spotkanie tych dwóch dziedzin w tym modelu zegarka Seiko Presage.

W jasnym, błyszczącym blasku tarczy z porcelany Arita wyczuwam bogactwo czasu, który gromadził się przez wieki. Noszenie tej dumnej tradycji w formie zegarka na rękę oznacza wejście w komunię z kulturą zegarmistrzowską.

Scenariusz: Kaoruko Seya
Fotograf: Shiori Banjo
Edycja: Huuuu inc.